Μονή Αγίου Γεωργίου

Στην ΝΔ πλευρά του όρους Τελέθριον και σε απόσταση 7 χλμ. από τα Ήλια, βρίσκεται το ιστορικό μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου σε υψόμετρο τετρακοσίων μέτρων, χτισμένο σε μαγευτική τοποθεσία. Η θέα από το δρόμο είναι πανοραμική – από ψηλά τα Ήλια φαίνονται σαν ζωγραφιά.

Πρόκειται για παλαιά μονή του 15ου αιώνα θαυμάσια ανακαινισμένη, με εκπληκτικό ξυλόγλυπτο τέμπλο, πολλά κειμήλια που διασώθηκαν από βαρβαρικές επιδρομές, και άγια λείψανα.Κατά την παράδοση, η κατακόμβη του Αγίου Ιωάννου Προδρόμου υποκάτω της μονής, προϋπήρχε του μοναστηριού και ανακαλύφθηκε έπειτα από όραμα πιστού βοσκού της γύρω περιοχής μαζί με θαυματουργή εικόνα του Αγίου Ιωάννου.

Σήμερα υπάρχει εικόνα του Προδρόμου στο περίτεχνα σκαλισμένο τέμπλο. Η κατακόμβη ονομάζεται και «Εύρεση», διότι εκεί βρέθηκε θαυματουργή εικόνα του Αγίου Γεωργίου. Επίσης ονομάζεται και «Αλογοπατησιά», διότι άκόμη και σήμερα θεωρείται σύνηθες φαινόμενο η εμφάνιση του Αγίου Γεωργίου Καβαλάρη ή το άκουσμα του ποδοβολητού του αλόγου. Λέγεται ότι πριν από αρκετά χρόνια υπήρχε ίχνος από το πάτημα του αλόγου. Δυστυχώς ο χώρος στρώθηκε με τσιμέντο και πλάκες.

Σύμφωνα με αφηγήσεις μαρτύρων, απέναντι από το σημείο όπου βρίσκεται σήμερα το μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου, στο Βαλαντοβούνι, έλαμπε ουράνιο φως.Κάποιος ευλαβής μοναχός, έπειτα από προσευχές και ικεσίες ξεκίνησε να πάει προς το σημείο εκείνο για να διαπιστώσει περί τίνος επρόκειτο. Εκεί βρήκε την εικόνα του Αγίου Γεωργίου Τροπαιοφόρου. Στον ύπνο του τον επισκέφτηκε ο άγιος, οοποίος του υπέδειξε να ανεγείρει μονή πάνω από την κατακόμβη. Ο ευλαβής ασκητής σκόπευε να αφιερώσει μονή στον Άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο, κάτι που αποτέλεσε την αφετηρία ίδρυσης του νυν μοναστηριού.

Κατά την Τουρκοκρατία το ιερό αυτό μέρος που πρόσφερε μεγάλες υπηρεσίες στο υποδουλωμένο Γένος, καταστράφηκε τρεις φορές. Ένα ιστορικό χρονικό της μονής που συντάχθηκε τον Οκτώβριο του 1727 από τον ηγούμενο Ανανία Ιερομόναχο, αναφέρεται σε σούβλισμα 100 ανδρών της ευβοϊκής αυτής περιοχής από τους Τούρκους και στη μη λειτουργία του μοναστηριού επί 20 μέρες. Τους μοναχούς και τους συνασκουμένους πατέρες τούς μετέφεραν οι Τούρκοι στη Χαλκίδα για να τους θανατώσουν.

Όμως ο μεγαλομάρτυς Γεώργιος, με τη δύναμη του Θεού τους ελευθέρωσε. Στη βόρεια πλευρά της μονής βρέθηκαν λείψανα παλαιού τείχους, που μαρτυρούν την ύπαρξη ΄παλαιού πύργου.Το περίτεχνο τέμπλο, το μοναδικό ξυλόγλυπτο σε όλη τη βόρεια Εύβοια, παρουσιάζει πλούσιο φυτικό και ζωικό διάκοσμο, και στις «ποδιές» αναπαριστώνται εικόνες της Π. Διαθήκης βυζαντινής τεχνοτροπίας, διαφόρων αγιογράφων. Πάνω από την Ωραία Πύλη, μια επιγραφή δηλώνει τα στοιχεία κατασκευής: «1834 Μηνί Ιουλίου διά συνδρομής μεν Ηγουμενεύοντος Σεραφείμ ιερομονάχου ΛΙΓΝΑΔΑ».Στη μονή φυλάσσονται τα εξής ιερά λείψανα:

Τμήμα της δεξιάς παλάμης του Αγίου Γεωργίου, ευωδιάζον.
Μεγάλο τμήμα της κάρας της Αγίας Μαρίνας.
Η κάρα του Αγίου Μάμαντος.
Ιερός σπόνδυλος της Αγίας Κυριακής.
Αγκίδα Τιμίου Ξύλου.

Επίσης φυλάσσονται τμήματα αγίων λειψάνων πολλών άλλων αγίων.

Η μονή κατέχει μέχρι σήμερα αρκετά μετόχια, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονται:

Της Αγίας Μαρίνας στα κάτω Ήλια, του προφήτου Ηλιού του Θεσβίτου, στην κορυφή του όρους Τελέθριον, του Αγίου Γεωργίου στις «Θέρμες» των Λουτρών Αιδηψού, των Αγίων Ταξιαρχών, ανάμεσα στα Ήλια και στις Ροβιές, των Αγίων Αναργύρων, κοντά στα άνω Ήλια (σχεδόν ερειπωμένος ναός σήμερα).Εκτός του παλαιού ναού υπάρχει στην είσοδο και νέος διώροφος ναός αφιερωμένος σε δύο μοναδικές στο ελληνικό χριστιανικό πάνθεον μορφές: στην αγία Πολυχρονία, μητέρα του Γεωργίου, και στην εξαδέλφη του, την αγία Νίνα, ισαπόστολο της Γεωργίας.